Այսօր` Շաբաթ, 16 Նոյեմբեր 2013, Տօն Սրբոց առաքելոցն` Անդրէի եւ Փիլիպպոսի:

Անդրէաս Առաքեալ:
Անդրէաս առաքեալ Պետրոս առաքեալի եղբայրն է, որ Գալիլիոյ լիճին եզերքը իր եղբօրը` Պետրոսի հետ, կը կանչուի Քրիստոսի կողմէ առաքելութեան:
Անդրէաս նախապէս եղած է Յովհաննէս Մկրտիչի աշակերտը եւ լսած ըլլալով Յովհաննէսի վկայութիւնը Յիսուսի մասին նախքան Յիսուսէ կանչուիլը, արդէն անպաշտօն հետեւողը եղած է Յիսուսի եւ այդ պատճառով կոչուած է ՙՆախակոչ՚ առաքեալ:
Անդրէաս առաքեալ շատ քիչ կը յիշուի աւետարաններուն մէջ: Աւանդաբար կ’ըսուի թէ եղած է Սկիւթացիներուն քարոզիչ առաքեալը եւ սակայն եկեղեցի չէ հիմնած այնտեղ: Նաեւ քարոզած կը նկատուի Հիւսիսային Յունաստանի մէջ եւ նահատակուած Բաթրաս քաղաքին մէջ, բազմապատկութեան նշանին նման խաչի մը վրայ, որով խաչի այդ ձեւը կը կոչուի նաեւ Ս. Անդրէասի Խաչ:

Փիլլիպպոս Առաքեալ:
Փիլիպպոս առաքեալ Բեթսահիդայէն էր, Անդրէաս եւ Պետրոս առաքեալներուն քաղաքէն (Յհ 1.44):
Յիսուս երբ կը կանչէ զինք առաքելութեան, Փիլիպպոս առաքեալ առանց ժամանակ կորսնցնելու կ’երթայ եւ կ’աւետէ Նաթանայէլին թէ գտած են այն մարդը, որու մասին Օրէնքի գիրքին մէջ գրուած է (Յհ 1.45):
Փիլիպպոս առաքեալ երեք տարիներ հետեւելէ ետք Քրիստոսի, միւս առաքեալներուն նման, կ’անցի առաքելութեան եւ ըստ աւանդութեան կը քարոզէ Փոքր Ասիոյ մէջ եւ կը նահատակուի խաչելութեամբ:
Photo: Այսօր` Շաբաթ, 16 Նոյեմբեր 2013, Տօն Սրբոց առաքելոցն` Անդրէի եւ Փիլիպպոսի: Անդրէաս Առաքեալ: Անդրէաս առաքեալ Պետրոս առաքեալի եղբայրն է, որ Գալիլիոյ լիճին եզերքը իր եղբօրը` Պետրոսի հետ, կը կանչուի Քրիստոսի կողմէ առաքելութեան: Անդրէաս նախապէս եղած է Յովհաննէս Մկրտիչի աշակերտը եւ լսած ըլլալով Յովհաննէսի վկայութիւնը Յիսուսի մասին նախքան Յիսուսէ կանչուիլը, արդէն անպաշտօն հետեւողը եղած է Յիսուսի եւ այդ պատճառով կոչուած է ՙՆախակոչ՚ առաքեալ: Անդրէաս առաքեալ շատ քիչ կը յիշուի աւետարաններուն մէջ: Աւանդաբար կ’ըսուի թէ եղած է Սկիւթացիներուն քարոզիչ առաքեալը եւ սակայն եկեղեցի չէ հիմնած այնտեղ: Նաեւ քարոզած կը նկատուի Հիւսիսային Յունաստանի մէջ եւ նահատակուած Բաթրաս քաղաքին մէջ, բազմապատկութեան նշանին նման խաչի մը վրայ, որով խաչի այդ ձեւը կը կոչուի նաեւ Ս. Անդրէասի Խաչ: Փիլլիպպոս Առաքեալ: Փիլիպպոս առաքեալ Բեթսահիդայէն էր, Անդրէաս եւ Պետրոս առաքեալներուն քաղաքէն (Յհ 1.44): Յիսուս երբ կը կանչէ զինք առաքելութեան, Փիլիպպոս առաքեալ առանց ժամանակ կորսնցնելու կ’երթայ եւ կ’աւետէ Նաթանայէլին թէ գտած են այն մարդը, որու մասին Օրէնքի գիրքին մէջ գրուած է (Յհ 1.45): Փիլիպպոս առաքեալ երեք տարիներ հետեւելէ ետք Քրիստոսի, միւս առաքեալներուն նման, կ’անցի առաքելութեան եւ ըստ աւանդութեան կը քարոզէ Փոքր Ասիոյ մէջ եւ կը նահատակուի խաչելութեամբ:

ՀԱՅ ՏՊԱԳՐՈՒԹԵԱՆ 500-ԱՄԵԱԿ
 Ի՞նչ կրնամ ընել Հայ տպագրութեան 500-ամեակը արժանաւորապէս ոգեկոչելու համար:

Ինչպէս գիտէք 2012 թուականը 500-ամեակն է Յակոբ Մեղապարտի 1512-ին Վենետիկի մէջ Ուրբաթագիրքի տպագրութեան: Գիրքը ունի 124 թուղթէ էջեր եւ տպագրուած է սեւ եւ կարմիր գոյներով: Յակոբ Մեղապարտի հիմնած առաջին հայկական տպարանը գործած է 1512-1513 թուականներուն, լոյս ընծայելով հաւանաբար վեց գիրքեր, որոնցմէ այժմ պահպանուած են հետեւեալ հինգը, ըստ տպագրման հերթականութեան՝
«Ուրբաթագիրք» 1512
«Պատարագագիրք» 1513
«Աղթարք» 1513
«Պարզատումար» 1513
«Տաղարան» 1513
Միայն «Պատարագագիրք»-ն ունի հրատարակութեան թուականը, վայրն ու տպագրիչի անունը նշող յիշատակարան.
«Գրեցաւ տառս ի ջկբ (1513), ի աստուածապահ քաղաքս ի Վէնէժ, որ է Վենետիկ՝ Ֆռանկստեան. ձեռամբ Մեղապարտ Յակոբին. ով որ կարդայք մեղաց թողութիւն խնդրեցեք Աստուծոյ»: «Պատարագագիրք» Վենետիկ 1513
Այսօրուայ պայմանները մեզմէ իւրաքանչիւրին առիթ կու տան Յակոբ Մեղապարտ մը ըլլալու, որովհետեւ երբ մենք նստած մեր համակարգիչներուն առջեւ, ընտրութիւնը եւ կարելիութիւնը ունինք մեսրոպատառ հայերէն գրելու: Հետեւաբար կը ներկայացնենք մեր ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ առաջարկները ոգեկոչելու համար այս 500-ամեակը.
1. Միայն օտար լեզուներով համացանցային ներկայութիւն ունեցող հայ կազմակերպութիւններէն պահանջել որ հայերէն լեզուով համահաւասար ներկայութիւն ունենան:
2. Պահանջել հայ կազմակերպութիւններէն որ իրենց բոլոր ներքին եւ արտաքին հաղորդակցութիւնները անդամներուն, ժողովականներուն եւ ժողովուրդին միջեւ ընեն նաեւ մեսրոպատառ հայերէնով:
3. Մեսրոպատառ հայերէնով գրել մեր ե-նամակները (email) երբ հայերէն կարդացողներու հետ կը հաղորդակցինք:
4. Մեսրոպատառ հայերէն գործածել Facebook, Myspace, Twitter եւ այլ կայքէջերու վրայ:

Իսկ եթէ կը կարծէք թէ դժուար է մեսրոպատառ հայերէնով գրել համակարգիչի կամ համացանցին վրայ, դարձեալ կ’ուզենք յիշեցնել թէ երկու շատ պարզ ձեւեր կան.

Ա. Այցելեցէ՛ք http://sourphagop.org/enable_armenian_in_7_clicks եւ եօթն անգամ ստեղն սեղմելով պիտի կարենաք Հայերէն ունենալ ձեր համակարգիչին վրայ:

Բ. Այցելեցէք http://sourphagop.org/virtual_armenian_keyboard եւ պիտի առաջնորդուիք էջ մը ուր մեքենականօրէն հայերէնով պիտի գրէք, եւ ձեր գրութիւնը կրնաք ընդօրինակել (copy) եւ փակցնել (paste) համակարգիչին կամ համացանցին վրայ ուր որ կ’ուզէք:

2012-ին կ’ըտրեմ մեսրոպատառ հայերէնով գրել համակարգիչին եւ համացանցին վրայ: Շնորհաւոր Ամանոր եւ Ս. Ծնունդ

ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԻ ՓՐԿՈՒԹԻՒՆԸ
Արեւմտահայերէնի փրկութիւնը՝ թուային (digital) պարունակութիւն ունենալու մէջ կը կայանայ

405 թուին ծնունդ առած հայերէնը արդէն 1606 տարեկան է: Լեզու մը, երիտասարդ մնալու համար, պարտի նորագոյն արուեստագիտութիւններու (technology) հետ քայլ պահել: Արդեօք լեզու մը կա՞ր որ չօգտագործեց ԺԵ. դարու Կիւթէմպըրկի տպագրութեան գիւտը: Ոչ, որովհետեւ այն լեզուները որոնք տպագրութիւն չունեցան, մեռան: (Հոս կ’արժէ յիշել թէ 2012 թուականին, մենք պիտի տօնենք Հայ տպագրութեան 500-ամեակը):

Այսօր, մենք կ’ապրինք թուային ժամանակաշրջանի մը մէջ: Գիրքեր, երգեր, արուեստի գործեր, արուեստագէտներ եթէ չունին թուային ներկայութիւն, տեղ չունին իրենց համակիրներու համակարգիչներուն եւ բջիջային հեռախօսներուն մէջ, եւ ուրեմն տեղ չունին ժողովուրդի մտքին մէջ: Մենք կ’ընդունինք թէ արեւմտահայերէնի փրկութիւնը համազգային առաջնահերթութիւն է, սակայն պէտք է բաժնել պարտականութիւնները.

Այն հայ կազմակերպութիւնները որոնք օտար լեզուներով համացանցային ներկայութիւն են, պարտին նաեւ համահաւասար հայերէնով ներկայութիւն ունենալ:
Հայ ուսուցիչներ պարտին իրենց հայ աշակերտներուն հետ հայերէնով ե-նամակով (email) հաղորդակցութիւն ստեղծել:
Ուսուցիչներ պարտին իրենց աշակերտներուն քաջալերել Հայերէն գործածելու իրենց Facebook, Myspace, Twitter եւ այլ կայքէջերու վրայ:
Հայաստանեայց Եկեղեցին, պարտի իր բոլոր հաղորդակցութիւնները կղերականներու, ժողովականներու եւ ժողովուրդին միջեւ ընել նաեւ մեսրոպատառ հայերէնով:
Գիրքեր որոնք կը տպագրուին թուղթերու վրայ (ԺԵ դար) պարտին նաեւ մատչելի ըլլալ թուային ձեւով որպէսզի նոր սերունդի զաւակները՝ անոնք որոնք հայերէն գիրերը կը ճանչնան, կարենան կարդալ այս գիրքերը իրենց համակարգիչներուն, iphoneներուն եւ ipadներուն վրայ:
Իմաստալից ձեւով յիշատակենք Թարգմանչաց տօնը, կարդալով հայագրեալ Աստուածաշունչը, որուն թարգմանութեան համար յատկապէս հայերէն գիրերը կեանք առին:
Եթէ մենք հաւաքաբար շարունակենք չգործածել հայերէնը մեր առօրեային մէջ, այն ատեն միայն մենք մեզ կրնանք այպանել:

Մենք, որպէս Կիրակնօրեայ Դպրոց եւ «Մաշտոցի Արձագանգ»ի խմբագրութիւն, մեր բաժինը կը բերենք այս համազգային պարտականութեան մէջ:
2000 թուականին, ստեղծեցինք մեր կայքէջը, որպէսզի հայերէնով Ճաշու Աւետարանը թուային ներկայութիւն ունենայ համացանցին վրայ:
2002 Սեպտեմբերէն սկսեալ «Մաշտոցի Արձագանգ»ը որպէս ամսաթերթ զետեղեցինք համացանցին վրայ, թուային ներկայութիւն տալու համար անոր:
Մեր կարելիութեան սահմաններուն մէջ հայերէն որոշ գիրքերու տուինք թուային
ներկայութիւն, համացանցի հետեւեալ հասցէներուն վրայ (ինչպէս կը տեսնէք, URL-ները հայերէն են:
http://www.sourphagop.org/գիրքեր/դասագրքեր
http://www.sourphagop.org/գիրքեր/այլ_գիրքեր

Յոյսով կը սպասենք որ բոլոր հայ կազմակերպութիւնները մեսրոպատառ հայերէնը
թուային ներկայութիւն դարձնեն իրենց համացանցային հաղորդակցութեան մէջ:

387 թուին, 39 տարեկան հասակին Հայոց կաթողիկոս ձեռնադրուած այս հոգեւորականին անունը մեր բոլորին ծանօթ է իբր հայ գիրերու գիւտէն ետք, հայերէն լեզուի եւ Աստուածաշունչի պատուիրաններու տարածման աշխատանքին մէջ առաջնահերթ
դեր խաղացած անձնաւորութիւն: Սուրբ Սահակ Պարթեւի կաթողիկոսութեան օրերուն (387 – 439) էր որ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցական դարձաւ եւ լծուեցաւ հայ գիրերու ստեղծման աշխատանքին: Ս. Սահակ Պարթեւ, Հայ գիրերու
գիւտէն ետք, տարիներ շարունակ զբաղած է հայրենիքի հոգեւոր կեանքի բարեկարգութեան վերաբերող հարցերով ու հիմնականապէս հայ դպրութեան ամենուրեք տարածումով:
Ս. Սահակ Պարթեւ ծնած է 348թ. Կեսարիոյ մէջ եւ ըլալով Ս. Ներսէս Մեծի որդին, Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչի տոհմէն է: Անոր միակ դուստրը՝ Սահականոյշ, Քաջն Վարդան Մամիկոնեանի մայրն է:
Նախնական ուսումը իր ծննդավայրին մէջ ստանալէ ետք, ան մեկնած է Բիւզանդիոն (Կ.Պոլիս) որ այդ ժամանակաշրջանին բարձրագոյն ուսման կեդրոններէն մէկն էր: Հոն, Սահակ պարթեւ տիրապետած է կրօնական, եկեղեցական եւ այլ գիտութիւններու, ինչպէս նաեւ բազմաթիւ օտար լեզուներու, որոնցմէ՝ յունարէնի եւ պարսկերէնի:
Ս. Սահակ Պարթեւ կարգաւորած է Հայաստանեայց եկեղեցւոյ տօնացոյցը, գրած է բազմաթիւ հոգեւոր կանոններ (շարականներու շարքեր), եղանակաւորած է շարականներ, պատարագամատոյց եւ ծիսական աղօթքներ:
Ս. Սահակ Պարթեւ եւ Ս. Մեսրոպ Մաշտոց իրենց աշակերտներուն հետ ծաւալած են թարգմանչական աշխատանքները, որոնցմէ առաջինը հանդիսացած է Աստուածաշունչը:
Այսպիսով Ս. Սահակ Պարթեւ նկատուած է մեր Ոսկեդարու կերտիչներէն մէկը:
Հայ եկեղեցին Ս. Սահակ Պարթեւի յիշատակը կը տօնէ տարին 2 անգամ: Յիշատակի առաջին օրը Սուրբ Սարգիսի յաջորդող Շաբաթ օրն է, իսկ երկրորդը Հոգեգալստեան յաջորդող 4-րդ Կիրակի օրուան յաջորդող Հինգշաբթի օրը՝ Ս. Մեսրոպ Մաշտոցի հետ:

Մեծ Պահքը ունի 7 Կիրակիներ, որոնք յատուկ եւ իմաստալից անուններ ունին. ահա անոնցմէ առաջին երեքը.
Ա. Բուն Բարեկենդան Մեծ Պահքին նախորդող Կիրակին է. բարեկենդան կը նշանակէ բարի կեանք՝ աշխարհիկ իմաստով ուրախութիւն, խրախճանք, իսկ կրօնական իմաստով՝ երանելի
կեանք, ինչպէս Ադամը կ’ապրէր դրախտին մէջ արտաքսուելէն առաջ:
Բ. Արտաքսման Ադամն ու Եւան իրենց անհնազանդութեան պատճառաւ երկար չմնացին դրախտին մէջ եւ արտաքսուեցան հոնկէ: Մեզի՝ մեղաւորներուս համար Քրիստոս ապաշխարութեամբ
ցոյց տուաւ փրկութեան ճամբան, եւ դրախտին արժանանալու յոյսը:
Գ. Անառակին Այս Կիրակին կը կրէ տուեալ օրուան ճաշու աւետարանի հատուածին անունը: Մեծ Պահքի ընթացքին մեր ուղեւորութիւնը կը նմանի Անառակ Որդիին ապաշխարութեան
յաջորդող դէպի իր հօր տունը վերադարձին:

Սուրբ Թէոդորոս զօրավարը համաքրիստոնէական սուրբ է, որուն յիշատակութիւնը Հայ եկեղեցին կը տօնէ Մեծ պահքի առաջին շաբաթ օրը։ Ըստ վարքագիրներու ծնունդով Ամասիա քաղաքի Սարու գիւղէն էր, քրիստոնեայ բարեպաշտ ծնողներու զաւակ։ 4-րդ դարու սկիզբէն Դիոկղետիանոսի հալածանքներու ժամանակ, ապացուցելու համար կուռքերու հնարովի և կեղծ ըլլալը, գիշերով կրակի կը մատնէ հեթանոսական Ռէա չաստուածուհիի մեհեանը։ Այս արարքին համար բանտ կը նետուի և մեծագոյն չարչարանքներէն յետոյ 306թ. կը նահատակուի՝ այրուելով կրակի վրայ։
Սուրբ Թէոդորոս զօրավարը յայտնի է նաև որպես «վիշապասպան», որ քաջութեամբ ու հաւատքով յաղթեր է հսկայ վիշապի։ Օտար եկեղեցիներուն մէջ յայտնի է նաև «Դիռոն» անուամբ, որ յունարէն կը նշանակէ «նորեկ» զինուոր։

Սփիւռքի տարածքին ապրող բոլոր հայերուն համար ամէն օր Վարդանանց պէտք է ըլլայ, եթէ հայապահպանումի պատերազմին մէջ մեր դիմագրաւած դժուարութիւններուն
յաղթելու յոյսը վառ կ’ուզենք պահել:
Իւրաքանչիւր օրուան ծագող արեւուն հետ «ճերմակ ջարդ»ի սուրն է որ կը
ճօճուի, քիչ մը եւս օտարացնելով բոլոր անոնք որոնք օրէ օր կը նուազեցնեն իրենց
դիմադրականութիւնը եւ կը նօսրացնեն իրենց հայկականութիւնը, համակերպելու համար
օտարութեան պայմաններուն:
Թշնամիին միջոցներն ու կարողութիւնները մեր ունեցած միջոցներուն ու
կարողութիւններուն բազմապատիկն են: Մեր շարքերուն մէջ «Վասակեան» ըմբռնումի
հաւատացողներուն թիւը տարուէ տարի կ’աճի: Այս բոլորին մէջ սակայն, մեր
ռազմավարութիւնը պէտք է մնայ վարդանանց շունչով սերմանուած, որպէսզի այս մաշումի
պատերազմը մենք հասցնենք Վահանեանց յաղթական եզրակափումին: Ահաւասիկ այս
ռազմավարութեան հիմնաքարերը:
1. ՉԶԻՋԻԼ
Նկարագրի տէր անձ մը պէտք է գիտնայ թէ ե՞րբ պէտք է հաստատ կենայ իր
կեցուածքին վրայ ու որոշէ ամէն գնով իր սկզբունքը եւ գաղափարը պաշտպանել: Ահա այդ
ըրաւ Վարդան Մամիկոնեան ու մերժեց զիջիլ Քրիստոնէութենէն ըսելով «այս հաւատքէն
մեզ ոչ ոք պիտի շեղէ»:
2. ՄԵՐԺԵԼ
Երբեմն մեզի պէս մտածող անձերուն թիւը քիչ կ’ըլլայ, իսկ հակառակորդներուն
պէս մտածողներունը՝ շատ: Բայց թիւով մեծ խումբը կրնայ նոյնքան զօրաւոր չըլլալ,
որովհետեւ նոյնքան համոզում կրնայ չունենալ եւ նոյնքան բուռն ձեւով կրնայ չհաւատալ
իր գաղափարին: Ահա այսպէս է որ թէեւ հայ քրիստոնեաները թիւով նուազ էին
պարսիկներէն, բայց իրենց հաւատքին մէջ աւելի զօրաւոր ըլլալով, մերժեցին ընդունիլ
Յազկերտի առաջարկը:
3. ՀԱՄԲԵՐԵԼ
Վարդանի եւ իր 1036 ընկերներու նահատակումով սկսած պատերազմը աւարտեցաւ
33 տարիներ ետք իր եղբօրորդի Վահան մամիկոնեանի յաղթանակով եւ 484 թուականի
Նուարսակի մէջ ստորագրուած դաշնագրով: Այս դաշնագրով պարսիկները կ’ընդունէին
Հայոց պայմանները.
ա. Հայաստանի ինքնավարութիւն
բ. Քրիստոնէական պաշտամունքի ազատութիւն
գ. Ատրուշաններու վերացում:
Ահա այսօր, վարդանանցէն 1,562 տարիներ ետք, մենք որքա՞ն հաւատարիմ ենք քաջ
Վարդանին եւ մենք ալ մեր կարգին
1. Հաստատ կը մնանք մեր Քրիստոնէական սկզբունքներուն վրայ
2. Հակառակ անոր որ մեր շուրջը շատ աւելի է թիւը անոնց որոնց հաւատամքը
խոտոր է մեր Հայ Քրիստոնեայ սկզբունքներուն ու աւանդութիւններուն, եւ
3. Մենք այս բոլորին կը դիմադրենք համբերութեամբ եւ Քաջ Վարդանին պէս
կ’ըսենք՝ Քանզի Հայր Մեր զՍուրբ Աւետարանն Գիտեմք եւ Մայր
զԱռաքելական Եկեղեցի Կաթուղիկէ:
Ամէն օր Վարդանանց է
Գիտէի՞ր թէ Աւարայրի ճակատամարտով սկսած Վարդանանց պատերազմը
33 տարիներ տեւեց եւ վերջացաւ Վարդանի եղբօրորդի Վահան Մամիկոնեանին
յաղթանակով եւ Նուարսակի դաշնագրի ստորագրումովը՝ 484 թուականին: