ԽԱՉՎԵՐԱՑը Հայ Եկեղեցւոյ հինգ տաղաւարներէն վերջինն
է: Այն Խաչին նուիրուած տօներուն մէջ ամենակարևորն է, որովհետև
նուիրուած է գերութենէն խաչի վերադարձի, անոր բարձրացման և
փառաբանութեան պատմական յիշատակին: Հայաստանեայց Եկեղեցին
Խաչվերացը կը տօնէ Սեպտեմբերի 11-17 ժամանակահատուածին
հանդիպող Կիրակի օրը, իսկ տօնի յաջորդ օրը մեռելոց է:
610 թ. պարսից Խոսրով արքան մեծաքանակ զօրքով կը յարձակի
Բիւզանդական կայսրութեան վրայ: Սկզբնական յաջողութիւններէն
ոգևորուած՝ պարսկական զօրքերը 614 թ. կը մտնեն Երուսաղէմ: Շատերուն կը
սպաննեն եւ շատերն ալ գերի կը վերցնեն: Վերջիններուն մէջ էր նաև Երուսաղէմի
Զաքարիա հայրապետը: Բայց պարսիկներն այսքանով չեն բաւարարուիր. կը մտնեն Ս. Յարութեան տաճար և գերի կը վերցնեն այնտեղ պահուող Աստուածընկալ Ս. Խաչը, որ Դ դարի սկզբին Կոստանդիանոս կայսեր մօր Հեղինէի ձեռքով գտնուեր և պաշտամունքի առարկայ էր դարձեր բոլոր քրիստոնեաներու համար:
628 թ. բիւզանդական զօրքերը Հերակլ կայսեր գլխաւորութեամբ
խաչափայտը վերադարձնելու համար կը պատերազմին պարսիկներու դէմ:
Բիւզանդական զօրքին կ’օժանդակէ նաև հայկական զօրախումբը Մժեժ Գնունիի
գլխաւորութեամբ: Տիրոջ օգնութեամբ բիւզանդացիները յաղթանակ կը տանին:
Ս. Խաչը հանդիսաւոր թափօրով կը տեղափոխուի հայոց Կարին քաղաքը: Իսկ
Կարինէն զայն կը տեղափոխեն Կ. Պոլիս, ապա Երուսաղէմ: Գերեդարձի ճանապարհին Տիրոջ խաչափայտը կը բարձրացուէր և ցնծութեան առիթ կ’ըլլար ժողովուրդի համար: Խաչը քրիստոնեաներու համար Աստուծոյ զօրութիւնն է ու պարծանքներու պարծանքը, որուն վրայ իր անմեղ արիւնը թափեց Քրիստոս՝ տալով մեզ յաղթութեան զէնքը՝ ընդդէմ սատանային ու անոր խաբկանքներուն:
Յիսուս խաչի վրայ ցոյց տուաւ իր անհուն սէրը մարդկութեան հանդէպ,
և խաչը դարձաւ մեզի համար յոյսի, սիրոյ և փրկութեան երաշխիք:

Գիտէի՞ր թէ

• Խաչվերացին օրը, ռեհանով զարդարուած խաչով տեղի կունենայ Թափօր-Անդաստանը:
• Հայց. Եկեղեցւոյ սովորութիւններէն է Խաչվերացի տօնին օրհնել զանազան միրգեր:
• Պօղոս Առաքեալ կը գրէ. «Գալով ինծի քաւ լիցի եթէ մեր Տիրոջ Յիսուս Քրիստոսի խաչէն զատ ուրիշ բանով պարծենամ»:
• Հայց. Եկեղեցին ունի նաեւ Ս. Խաչի 3 տօներ եւս.
• Գիւտ Խաչի
• Վարագայ խաչ
• Երեւման խաչ

Ծանօթ. Ս. Յակոբ Կիրակնօրեայ Դպրոցի վերամուտը ամէն տարի Խաչվերացին տեղի կ'ունենայ: